HISTORYCZNE POSTACI LISTOPADA

1 listopada

1752

W Kamieńcu Podolskim urodził się Józef Zajączek. Był polskim i francuskim generałem, politykiem, w czasie insurekcji kościuszkowskiej (1794) członkiem Rady Najwyższej Narodowej, uczestnikiem wojen napoleońskich, namiestnikiem Królestwa Polskiego. Do służby wojskowej przystąpił prawdopodobnie w wieku 16 lat. Brał udział w konfederacji barskiej. Służył w gwardii przybocznej Franciszka Ksawerego Branickiego, a następnie w oddziale dragonów. Jako uczestnik insurekcji kościuszkowskiej walczył w bitwach pod Racławicami, Chełmem i Gołkowem. Brał udział w wyprawie Napoleonado Egiptui organizował na jego rozkaz Wojsko Polskie. Józef Zajączek zmarł 28 lipca 1826r. w pałacu Namiestnikowskim w Warszawie. Nazwisko generała Józefa Zajączka zostało uwiecznione na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Dostał także ziemie w Kaliskiem od Napoleona. Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari.

1875

W Piotrkowie Trybunalskim urodził się Witold Chodźko – polski lekarz, minister zdrowia publicznego i opieki społecznej oraz wolontariusz. Witold po ukończeniu studiów i otrzymaniu dyplomu lekarskiego wyjechał za granicę, by pogłębić swoją wiedzę z zakresu neurologii. Praktykował w zagranicznych szpitalach Paryża i Grazu. Trafił też na oddział neurologiczny dr. Józefa Babińskiego, pod którego kierunkiem pisał pracę „Przyczynek do kwestii objawu ruchu paluchowego babińskiego’’. Wydawało się, że kariera doktora znajdowała się w rozkwicie, tymczasem po powrocie do kraju nie mógł on znaleźć zatrudnienia w stolicy. Jako lekarz wolno praktykujący pracował w osadzie Zaręby Kościelne koło Małkini. Po jakimś czasie przeniósł się do Lublina, gdzie został asystentem w prywatnej lecznicy dla chorych psychicznie, prowadzonej przez Władysława Olechnowicza. W 1902 r. został nadetatowym, czyli wciąż bezpłatnym, asystentem w Szpitalu św. Wincentego à Paulo w Lublinie, w następnym roku awansował na ordynatora Szpitala św. Jana Bożego w tymże mieście. Potem wiodło mu się już lepiej – został dyrektorem Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Kochanówce koło Łodzi (istniejącym do dziś), gdzie pracował od 1907 do 1914 r. W roku 1914 zawarł związek małżeński z Heleną Witkowską. Podczas II wojny światowej zajmował się sprawami zdrowotnymi mieszkańców Warszawy. Po wojnie kierował Zarządem Warszawskiego Towarzystwa Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Umysłowo i Nerwowo Chorymi, udzielał się w Naczelnej Izbie Lekarskiej i Państwowej Radzie Zdrowia. Od 1945 r. pracował jako profesor Katedry Higieny Ogólnej na Wydziale Lekarskim UMCS. Jego zasługą jest zainicjowanie i stworzenie Zespołu Naukowo-Badawczego dla Chorób Zawodowych Wsi, przekształconego w Instytut Medycyny i Higieny Wsi w Lublinie, noszący dziś jego imię. 

W trackie swojej pracy stworzył podstawy:

– ustawodawstwa sanitarnego i koordynował scalenie systemu opieki zdrowotnej z obszarów byłych zaborów

– pracy lekarzy

– podstawy prawne wielu obszarów działania służby zdrowia

Ponadto jako zwolennik eugeniki, propagandował działania i metody eugeniczne. Jednakże najważniejszym polem aktywności Chodźki była walka z epidemiami

3 listopada 1920

W Drohobyczu urodził się Maciej Aleksy Dawidowski. Był on znany jako „Alek” – bohater książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”. Był instruktorem harcerskim, sierżantem podchorążym Armii Krajowej. Ojciec Macieja był inżynierem technologiem, a matka – inżynierem chemikiem. Tuż przed wybuchem II wojny światowej ukończył Gimnazjum im. Stefana Batorego. Był członkiem 23 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego „Pomarańczarnia”. Przystąpił do tajnej organizacji PLAN, wspomagając ją w drobnych działaniach sabotażowych. Następnie Alek działał jako łącznik z osadzonymi m.in. na Pawiaku. W 1941 r. wraz z innymi harcerzami z 23 WDH wstąpił do Szarych Szeregów chorągwi warszawskiej. Został dowódcą drużyną w hufcu „Mokotów Górny”, którym kierował Tadeusz „Zośka” Zawadzki. Pod koniec 1942 r. musiał ukrywać się w majątku Olesinek. Po odbyciu szkolenia został podharcmistrzem. Brał udział w akcjach rozbrojeniowych. Alek uczestniczył w akcji pod Arsenałem, zorganizowanej w celu odbicia Janka Bytnara, „Rudego”, aresztowanego i torturowanego przez gestapo. Został ciężko ranny w brzuch. Mimo operacji zmarł 30 marca 1943 r.

7 listopada 1867

W Warszawie urodziła się Maria Skłodowska-Curie – fizyk i chemik, narodowości polskiej. Obywatelka polska i francuska, większość życia spędziła we Francji, tam też rozwinęła swoją karierę naukową. Profesor Sorbony, autorka pionierskich prac z chemii jądrowej. Do jej największych dokonań należą: opracowanie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków — radu i polonu. Pod jej osobistym kierunkiem prowadzono też pierwsze w świecie badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości. Dwukrotnie wyróżniona Nagrodą Nobla za osiągnięcia naukowe, po raz pierwszy w 1903 z fizyki wraz z mężem i Henrim Becquerelem za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości, po raz drugi w 1911 z chemii za wydzielenie czystego radu. Do dziś pozostaje jedyną kobietą, która tę nagrodę otrzymała dwukrotnie, a także jedynym uczonym w historii uhonorowanym nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych (fizyki i chemii). Prekursor nowej gałęzi chemii — radiochemii. W 1894 r. poznała swojego przyszłego męża, Francuza Pierre’a Curie, który był w tym czasie doktorantem w laboratorium Becquerela. Pobrali się w 1895 roku. Dzięki jej wysiłkom i bezpośredniej pomocy rozwinęły się badania nad promieniotwórczością w Warszawskiej Pracowni Radiologicznej, a w 1932 r. ze składek całego społeczeństwa powstał Instytut Radowy w Warszawie. Maria Skłodowska ofiarowała wówczas 1 gram radu dla potrzeb leczniczych, a pieniądze na cenny dar o wartości około 80.000 $ zebrała wśród kobiet amerykańskiej Polonii. Instytut do II wojny światowej prowadził zarówno działalność leczniczą, jak i naukową. W 1914 roku po wybuchu I wojny światowej zorganizowała wojskowe lecznictwo radiologiczne. Była współzałożycielką Instytutu Radowego w Paryżu, zwanym „Instytut Curie”. Niestety ciągły kontakt z promieniowaniem i brak należytego zabezpieczenia, sprawił, iż uczona zachorowała na nieuleczalną chorobę. Zmarła 4 lipca 1934 roku w Passy.

10 listopada

1483

W Einsleben w hrabstwie Mansfeld urodził się Ojciec Reformacji – Marcin Luter. W latach 1498–1501 uczęszczał do szkoły katedralnej w Eisenach, a w roku 1501 rozpoczął studnia na uniwersytecie w Erfurcie. W 1505 r. ukończył studia z tytułem magistra sztuk i zgodnie z życzeniem ojca zamierzał kontynuować studia na wydziale prawa. Jednak w trakcie podróży z domu rodzinnego w Mansfeld do Erfurtu 2 lipca 1505 r. niedaleko miejscowości Stotterheim zaskoczyła go ciężka burza, której doświadczenie odebrał jako wyraz gniewu Bożego. Pod wpływem tych przeżyć postanowił zostać zakonnikiem. 17 lipca 1505 r. wstąpił do zakonu 16 augustianów w Erfurcie. Dwa lata później przyjął święcenia kapłańskie, a w 1508 r., na polecenie Johannesa von Staupitza, swego przełożonego i spowiednika, przeniósł się do Wittenbergi, by na tamtejszym nowo otwartym uniwersytecie kontynuować studia teologiczne. W marcu 1509 r. jako bakałarz podjął się prowadzenia wykładów z etyki i teologii. W 1512 r., po uzyskaniu stopnia doktora teologii, rozpoczął wykłady z biblistyki. W 1511 r. jako wysłannik swej kongregacji zakonnej odwiedził Rzym. Panujące w siedzibie papieskiej rozprężenie obyczajowe wywarło na młodym niemieckim zakonniku negatywne wrażenie i zaciążyło na jego obrazie instytucji papiestwa. Od czasu wstąpienia do klasztoru i później w trakcie prowadzenia wykładów zmagał się on z problemem własnej niedoskonałości w kontekście wymagań stawianych człowiekowi przez Boga. Codzienna pokuta i zakonna asceza nie były w stanie uspokoić jego sumienia. Te duchowe zmagania i wątpliwości koncentrowały się wokół pytania: „jak mogę odnaleźć łaskawego Boga?”. Przełomowe znaczenie dla jego duchowego rozwoju miało odkrycie znaczenia Bożej sprawiedliwości w trakcie medytacji nad fragmentem Listu ap. Pawła do Rzymian (1,17). Odkrycie to doprowadziło Lutra do radykalnego zanegowania struktur średniowiecznej teologii scholastycznej, w której istotną rolę w zbawieniu człowieka odgrywa jego wolna wola i współpraca z Bożą łaską w dziele zbawienia. Dalsze wydarzenia były konsekwencją owego odkrycia. Protest przeciw sprzedaży odpustów (95 tez przeciwko odpustom z 31 października 1517 r.), dysputa heidelberska i nagły wzrost popularności pism Lutra w tym okresie spowodowały reakcję ze strony Kościoła. W Rzymie rozpoczął się proces o herezję przeciwko wittenberskiemu teologowi. W październiku 1518 r. w Augsburgu odbyło się przesłuchanie Lutra przez kardynała Kajetana. Mimo nacisków ze strony papieskiego emisariusza Wittenberczyk nie odwołał swych też, powołując się na autorytet Biblii. Jedynie opiece ze strony wpływowego księcia elektora saskiego Fryderyka Mądrego zawdzięczał Luter pozostanie na wolności i możliwość dalszego głoszenia haseł reformacyjnych. W 1519 r. odbyła się w Lipsku dysputa, w której wittenberski profesor zmierzył się ze swym głównym oponentem, teologiem obozu papieskiego Johannesem Eckiem. Dysputa ta przekonała Lutra, że zmian wymaga nie tylko doktryna, ale również organizacja Kościoła. W 1520 r. wydał swe najważniejsze dzieła, tzw. pisma programowe, w których wyłożył swą doktrynę o usprawiedliwieniu i zawarł postulaty reformy Kościoła. Do ostatecznego zerwania z Kościołem rzymskim doszło 10 grudnia 1520 r., kiedy Luter spalił w Wittenberdze bullę papieską Exsurge domine, zawierającą zapowiedź ekskomuniki. Wykluczenie Lutra z Kościoła nastąpiło już w styczniu 1521 r., na mocy kolejnej bulli papieskiej – Decet Romanum Pontificem. Dzięki zabiegom elektora Fryderyka Mądrego wezwano Lutra na przesłuchanie przed oblicze cesarza w trakcie sejmu w Wormacji. Stojąc przed cesarzem i zgromadzonymi tam książętami, odmówił odwołania swych tez i stwierdził, że dopóki nie zostanie przekonany o swym błędzie na podstawie świadectwa Pisma Świętego, nie zmieni swego stanowiska, bo „działanie wbrew sumieniu nie jest ani pewne, ani zbawienne”. Sejm ogłosił Lutra banitą, a on opuścił Wormację i znalazł schronienie w dobrach księcia Fryderyka, na zamku w Wartburgu. Tam przetłumaczył na język niemiecki Nowy Testament. Jednak już w 1522 r. musiał opuścić swe schronienie, by uspokoić sytuację religijną w Wittenberdze, gdzie pod jego nieobecność ruch reformacyjny zaczął się bardzo szybko radykalizować. Wraz z gronem zaufanych przyjaciół i uczniów podejmuje się dzieła odnowy Kościoła poprzez jego reformowanie w poszczególnych miastach i krajach Rzeszy Niemieckiej. Reforma ta oznaczała zerwanie z Kościołem rzymskokatolickim, ustanowienie Biblii jako jedynego autorytetu w sprawach wiary, wprowadzenie Komunii pod dwiema postaciami, zniesienie celibatu księży, likwidację
klasztorów, zakładanie ewangelickich szkół i kas zapomogowych dla wdów, sierot i ubogich.

1884

W Warszawie urodziła się Zofia Nałkowska (zmarła 17 grudnia 1954r. w Warszawie). To polska pisarka, publicystka i dramatopisarka, posłanka do Krajowej Rady Narodowej oraz na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL I kadencji, członkini Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju w 1949 roku. Ukończyła pensję w Warszawie. Studiowała historię, geografię, ekonomię i językoznawstwo na tajnym Uniwersytecie Latającym. Działaczka organizacji kobiecych. W 1953 roku otrzymała nagrodę państwową I stopnia za całokształt twórczości. Została pochowana w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Była członkinią Polskiej Akademii Literatury, najważniejszej instytucji życia literackiego II Rzeczypospolitej. W 1936 roku została laureatką Złotego Wawrzynu Polskiej Akademii Literatury. Była laureatką wielu nagród i wyróżnień literackich. Za powieść pt. „Granica” w roku 1936 otrzymała Państwową Nagrodę Literacką. Po raz drugi uhonorowano pisarkę tą nagrodą w 1953 roku.  

11 listopada 1837 

W Ottyniowicach na terytorium Ukrainy urodził się Artur Grottger. Był on jednym z czołowych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim – artysta, walczący za pomocą sztuki o niepodległość ojczyzny. Jego mistrzowskie obrazy trafiały w czułe struny Polaków, apelowały do ich patriotycznych uczuć i wzmacniały kult romantycznego bohaterstwa. Rysował i malował sceny batalistyczne, konie, zaprzęgi, polowania, karykatury. W historii polskiej sztuki zapisał się głównie jako twórca rysunkowych cyklów patriotycznych, które – wielokrotnie reprodukowane – weszły do kanonu sztuki narodowej. 16 października 1851 do Lwowa przybył również cesarz austriacki Franciszek Józef I.  Artur Grottger namalował wjazd monarchy do miasta. Gdy cesarz otrzymał akwarelę, ufundował młodemu artyście stypendium (20 guldenów miesięcznie), nakazując mu podjąć studia artystyczne w Krakowie, a następnie w Wiedniu. Grottger zakochał się ze wzajemnością w Wandzie Monné, która stała się jego muzą (jej wizerunek pojawia się prawie w każdej kobiecej postaci, jaką narysował). Niestety rodzina Wandy sprzeciwiała się temu związkowi z uwagi na stan zdrowia i problemy finansowe artysty. W czasie Powstania Styczniowego angażował się w pomoc dla uchodźców. Niestety stracił stypendium cesarza Franciszka Józef I, po tym jak 23 grudnia w mieszkaniu Artura Grottgera aresztowano Polaka podejrzanego o działalność spiskową. Artysta popadł w biedę i musiał wyjechać z Wiednia. Wyjechał do Francji z nadzieją na odniesienie sukcesu, jednak choroba płuc bardzo utrudniała mu pracę. Ciężko chory na gruźlicę Artur Grottger zmarł 13 grudnia w uzdrowisku Amélie-les-Bains-Palalda (Francja). Narzeczona sprowadziła zwłoki artysty do Lwowa 4 lipca 1868. Artur Grottger został pochowany w miejscu, które podobno kiedyś sam wybrał podczas wspólnego spaceru z narzeczoną. Sześć lat po pogrzebie, lwowski rzeźbiarz i przyjaciel malarza – Parys Filippi, wykonał pomnik, który stanął na grobie artysty.

12 listopada 1922

W Żytomierzu na terenie Ukrainy urodził się Tadeusz Borowski. We wczesnym dzieciństwie przeżył kolektywizację i głód. Ojciec, Stanisław, został w 1926 wywieziony do pracy przy budowie kanału białomorskiego, matka, Teofila, w 1930 trafiła na Syberię. Tadeusza wychowywała ciotka, jego starszy brat Juliusz zamieszkał w internacie. W 1932 Stanisław Borowski wrócił z zesłania do Polski. Synowie dołączyli do niego po samodzielnej podróży przez Kijów i Moskwę. Zamieszkali w Warszawie, dokąd w 1934 powróciła też matka. Mimo trudności finansowych rodziny Tadeusz Borowski uczęszczał do Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego. Po wybuchu drugiej wojny światowej kontynuował naukę na tajnych kompletach, wiosną 1940 zdał maturę. Jesienią zapisał się na podziemną polonistykę Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie był jednym z najlepszych studentów. Równocześnie zajmował się twórczością poetycką i zarabiał jako magazynier w firmie handlowej na Pradze, na Skaryszewskiej. Brał udział w życiu kulturalnym, należał do lewicującego środowiska skupionego wokół miesięcznika „Droga”. W życiu osobistym związany był z Marią Rundo, zwaną Tuśką, pierwowzorem bohaterki z tomu opowiadań „Pożegnanie z Marią”. Debiutował w 1942 cyklem poetyckim „Gdziekolwiek ziemia…” (odbity na powielaczu, wydany anonimowo). Kontynuujący nurt przedwojennego katastrofizmu (Czechowicz, Miłosz, Sebyła, Zagórski) cykl przyniósł głęboko pesymistyczną wizję kosmicznego zniszczenia, wobec którego jednostka jest bezradna. Katastrofa w rozumieniu Borowskiego jest nieuchronna i immanentnie wpisana w porządek wszechświata. Swoją wizję końca poeta przedstawił w patetycznych heksametrach, odwołując się do obrazów biblijnych, przede wszystkim z „Apokalipsy” św. Jana („Jeźdźcy Apokalipsy”). Kolejny tom, „Arkusz poetycki nr 2”, ukazał się w 1944 nakładem „Drogi”. Zawierał sześć erotyków Borowskiego, klasycyzujących w formie, podkreślających rolę miłości – ostoi człowieczeństwa z zdegradowanym świecie. 25 lutego 1943 Borowski został aresztowany w mieszkaniu przyjaciół i wywieziony na Pawiak (z więziennego okna obserwował likwidację getta), a następnie do Auschwitz. Dzień przed nim gestapo schwytało Marię – trafiła do obozu kobiecego w Birkenau. W obozie Borowski pełnił funkcję sanitariusza. Pisał wtedy wiersze oraz cenione przez współwięźniów piosenki i kolędy obozowe. Od wiosny 1944 wysyłał do odnalezionej w Birkenau Marii listy, wykorzystane. Na początku czerwca 1946 powrócił do Warszawy. W listopadzie do kraju wróciła Maria, niedługo potem wzięli ślub. Borowski ukończył studia, otrzymał stanowisko asystenta w Korbutianum [Gabinet Filologiczny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego], był członkiem redakcji „Świata Młodych” i miesięcznika „Nurt”. Współpracował z dwutygodnikiem „Pokolenie”, gdzie opublikował pamflet na powieść „Z otchłani” Zofii Kossak-Szczuckiej pt. „Alicja w krainie czarów” (1947 nr 1). Zarzucał w nim pisarce nierzetelne przedstawienie obozu w Oświęcimiu, a szczególnie brak rozliczenia z moralnością obozową. Tekst wywołał burzliwą dyskusję w środowisku literackim i stał się przyczyną licznych ataków na Borowskiego. Własne doświadczenia obozowe zawarł w zbiorze opowiadań „Pożegnanie z Marią” (1948) i nowel „Kamienny świat” (1948). Dał w nich obraz „człowieka zlagrowanego”. Narrator „Pożegnania z Marią” – vorarbeiter Tadek (mylnie utożsamiany przez pierwszych krytyków z autorem) – przystosowuje się do rzeczywistości obozowej, podejmując walkę o życie i zgadzając się na bierne uczestnictwo w zbrodni. Sam Oświęcim jest według Borowskiego logiczną konsekwencją rozwoju cywilizacji europejskiej, opartej na podboju i terrorze, a także dobrze zarządzanym „przedsiębiorstwem” eksploatacji człowieka. Lata 1948 i 1949 przynoszą zwrot w świadomości Borowskiego. W lutym 1948 wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. W czerwcu 1949 wyjechał na 10 miesięcy do Berlina, gdzie pełnił funkcję attaché kulturalno-prasowego i pracował dla wywiadu wojskowego. Po powrocie dał się poznać jako zdeklarowany komunista i działacz partyjny. Swoje poglądy wyraził w artykule „Rozmowy” („Odrodzenie”, 1950, nr 8), stanowiącym socrealistyczne „wyznanie wiary” i bezwzględną krytykę dotychczasowej twórczości. Od tego momentu Borowski zajął się przede wszystkim publicystyką. Był czołowym autorem „Nowej Kultury” i współpracował ze „Sztandarem Młodych”. W swoich tekstach atakował kulturę zachodnią, Kościół i środowiska katolickie. Skądinąd jego socrealistyczne nowele dalekie są od jednoznaczności, silny jest w nich żywioł satyry i szyderstwa. Tadeusz Borowski zmarł 3 lipca 1951 roku, zaledwie kilka dni po narodzinach córki. Okoliczności jego śmierci są niejasne, w zatruciu gazem dopatrywano się samobójstwa. Został pochowany w Warszawie, na Cmentarzu
Wojskowym na Powązkach.

13 listopada 1806

W Wilnie urodziła się Emilia Plater. Była polską hrabianką i panią kapitan Wojska Polskiego w czasie powstania listopadowego. Gdy 29 listopada 1830r. w Warszawie wybuchło powstanie listopadowe, Emilia była jedną z pierwszych inicjatorek samodzielnego powstania na Litwie. Obcięła sobie długie włosy i kazała uszyć męskie ubranie. Mimo początkowych sukcesom jej hufiec musiał zrezygnować z ostatecznego ataku na Dyneburg. Generał Dezydery Chłapowski nadał Emilii Plater stopień kapitana i powierzył jej dowództwo 1 kompanii 1 Pułku Piechoty Litewskiej. Będąc na czele swojej kompanii wykazała się szczególną odwagą i zdobyła Rosienie, ubezpieczając tym samym flankę operacji o utrzymanie Kowna, które jednak się nie powiodło. Gdy próbowała wraz z towarzyszami wejść do Królestwa trudy dziesięciodniowej podróży okazały się zbyt wielkie, rozchorowała się. Została przeniesiona do wiejskiej chaty, gdzie próbowano ją wyleczyć. Emilia Plater zmarła 23 grudnia 1831r.

14 listopada 1878

We Lwowie urodził się Leopold Staff. Był on jednym z najwybitniejszych polskich poetów XX wieku. Jest kojarzony jako przedstawiciel klasycyzmu. Związany był również z dekadentyzmem i parnasizmem. Staff przynależał do trzech epok literackich, w każdej z nich odnajdywał się jako autorytet i wzór dla młodych pisarzy. Postrzegany był jako najwybitniejszy reprezentant nowej poezji. W ciągu sześćdziesięciu lat twórczego życia liryka Staffa podlegała wewnętrznym przemianom, których stałym elementem było pojmowanie poezji jako ocalenia sumienia i nauki. Przebywał we Francji i Włoszech, a w czasie I wojny światowej w Charkowie, w okresie okupacji niemieckiej mieszkał w Warszawie, a pierwsze lata po wojnie spędził w Krakowie. Był dwukrotnym laureatem literackiej Nagrody Państwowej. Otrzymał również Nagrodę Państwową I stopnia oraz ordery.

18 listopada 1860

W Kuryłówce na Ukrainie urodził się Ignacy Jan Paderewski. Był on polskim pianistą, kompozytorem, działaczem niepodległościowym oraz politykiem. Paderewski miał 12 lat, gdy po raz pierwszy przybył do Warszawy. Tu w latach 1872-1878 od podstaw uczył się gry na fortepianie oraz kompozycji. W czerwcu 1872 r. zdał ostatnie egzaminy. Na koncercie dyplomowym zagrał pierwszą część Koncertu a-moll Edwarda Griega, a na popisie kompozytorskim zaprezentował pieśń Dola swojego autorstwa (do słów Władysława Syrokomli). W ten sposób został mu przyznany „patent” ukończenia Instytutu Muzycznego, dzięki któremu, a także dzięki przychylności dyrektora Apolinarego Kątskiego, mógł podjąć pracę w tymże Instytucie jako nauczyciel fortepianu w klasie „niższej”. Pod jego bezpośrednim wpływem prezydent Woodrow Wilson umieścił w swoim ultimatum uzależniającym podpisanie przez Stany Zjednoczone traktatu wersalskiego 13 punkt domagający się zgody stron traktatu na suwerenność Polski – dzięki któremu w traktacie zapisano utworzenie niepodległego państwa polskiego

19 listopada 1839

W Pilznie urodził się Emil Škoda – czeski inżynier i przemysłowiec. Jego nazwisko noszą zakłady Škoda Transportation i Škoda Auto. Ukończył gimnazjum w Chebie. Studiował cztery semestry inżynierii mechanicznej w Pradze na Politechnice Górniczej, a następnie studiował inżynierię na Wyższej Szkole Technicznej w Karlsruhe w Niemczech, a następnie został głównym inżynierem w małej fabryce maszyn w Pilźnie. W 1869 przejął fabrykę i rozpoczął jej rozbudowę, m.in. poprzez budowę bocznicy kolejowej w roku 1886 i rozpoczęcie produkcji broni dla armii Austro-Węgier. Jego zakłady rozwijały się w następnych latach, aby w roku 1899 przekształcić się w Zakłady Škoda – najbardziej znane z produkcji broni w I wojnie światowej i II wojnie światowej.

22 listopada 1890

W Lille we Francji urodził się Charles de Gaulle. W 1916 roku wzięty do niewoli w bitwie pod Verdun pięciokrotnie podejmował próbę ucieczki i został osadzony w obozie na jeńców „niebezpiecznych”. Po zakończeniu wojny w ramach francuskiej misji wojskowej przebywał w Polsce jako instruktor, wziął także udział w wojnie polsko-bolszewickiej, za co Rzeczpospolita odznaczyła go Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari. W 1921 roku powrócił do Francji, gdzie wykładał w swej macierzystej akademii wojskowej Saint-Cyr. Doświadczenia I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej zbudowały w de Gaulle’u przekonanie, że przyszłością armii jest zmiana strategii z wojny pozycyjnej na manewrową, co musiało się wiązać z unowocześnieniem uzbrojenia Od 1937 dowodzący jednostkami pancernymi, w maju 1940 został mianowany generałem brygady i mianowany podsekretarzem stanu w rządzie Paule Reynaud. Sprzeciwiając się kapitulacyjnej polityce swego dawnego dowódcy, marszałka Pétaina, ewakuował się do Londynu, skąd drogą radiową wygłosił do narodu francuskiego apel, wzywający do dalszej walki przeciwko Niemcom. W latach 1959–1969 był prezydentem Francji i twórcą nowej konstytucji ustanawiającej półprezydencki system rządów.

30 listopada

1427

W Krakowie urodził się Kazimierz Jagiellończyk (zmarł 7 czerwca 1492 w Grodnie). Był on królem Polski z dynastii Jagiellonów, synem Władysława II Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Wielki książę litewski od roku 1440, obwołany wbrew protestom Polaków. Zaproszony na polski tron w 1445 roku, po tym, jak jego starszy brat, Władysław, poległ w bitwie pod Warną. Koronowany dopiero dwa lata później, po długim konflikcie, którego podłożem była konieczność potwierdzenia szlacheckich przywilejów. Po początkowych trudnościach i rozbrojeniu trudnego sporu z potężnym biskupem krakowskim Zbigniewem Oleśnickim, zyskał sobie ogromny autorytet, rządząc krajem na modłę niemal absolutną. W 1471 roku Kazimierz Jagiellończyk osadził swojego najstarszego syna, Władysława Jagiellończyka, na tronie czeskim. Zaangażował się także w konflikt o koronę węgierską, która ostatecznie przypadła temu samemu potomkowi. Od 1454 roku aż do śmierci trwał w jednym, zgodnym małżeństwie z Elżbietą Rakuszanką, przedstawicielką rodu Habsburgów. Doczekał się trzynaściorga dzieci, w tym sześciu synów.

1874

W Blenheim Palace urodził się Winston Churchill(zmarł 24 stycznia 1965 w Londynie). Brytyjski polityk, przywódca, pisarz, premier Wielkiej Brytanii w XX wieku. Przyszedł na świat w rodzinie arystokratycznej, jego ojcem był lor Randolph Churchill. Ukończył szkołę wojskową. Od 1895 roku służył w kawalerii, jednocześnie opisując działania wojsk brytyjskich w artykułach prasowych i książkach. Wysłany między innymi do Indii, Sudanu i Afryki Południowej. W 1899 roku schwytany przez Burów zorganizował brawurową ucieczkę, która przyniosła mu sporą popularność. W 1900 roku zaangażował się w życie polityczne kraju. Deputowany w Izbie Gmin, członek kilku gabinetów rządowych jako minister spraw wewnętrznych i minister handlu. W latach 1911-1915 pełnił funkcję pierwszego lorda Admiralicji. Podjął decyzję o zakończonej sromotną klęską operacji desantowej w cieśninie dardanelskiej. Mimo spadającej na niego, szerokiej krytyki, szybko powrócił do rządu, między innymi jako minister zaopatrzenia wojskowego i minister kolonii. Aktywną karierę polityczną zakończył jako kanclerz skarbu (1924-1929). Jego działania, między innymi przywrócenie funtowi parytetu złota, doprowadziły do szeroko zakrojonych strajków.

Autorzy: Kacper Pachoł, Klaudia Kierepka, Kornelia Grońska, Monika Ostrowska, Natalia Wolska