Literacka Nagroda Nobla 2022

Literacka Nagroda Nobla przyznawana jest od 1901 roku. Jej wręczanie ma miejsce na mocy testamentu Alfreda Nobla, który zmarł 6 lat wcześniej. Nagroda Nobla w dziedzinie literatury powinna zostać przyznana za najbardziej wyróżniające się dzieło w kierunku idealistycznym – wyróżniane więc są nie tylko o walory literackie, ale też przekaz i idee, jakie niesie wyróżniana poezja, proza czy dramat.

Pierwszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury był Sully Prudhomme.

W dn. 6 października 2022 Literacki Nobel trafił do francuskiej pisarki Annie Ernaux „za odwagę i chirurgiczną precyzję, z jaką odkrywa korzenie, wyobcowania i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci” jak uzasadniła wybór Akademia Szwedzka. W swoim pisarstwie Ernaux konsekwentnie i z różnych perspektyw przygląda się życiu naznaczonemu silnymi dysproporcjami płci, języka i klasy. 

W nocie Akademii Szwedzkiej czytamy również:  Annie Ernaux wyraźnie wierzy w wyzwalającą siłę pisania. Jej twórczość jest bezkompromisowa i napisana prostym językiem, wyskrobana do czysta. A kiedy z wielką odwagą i kliniczną ostrością ujawnia agonię doświadczenia klasowego, opisując wstyd, upokorzenie, zazdrość lub niemożność zobaczenia, kim się jest, tworzy coś godnego podziwu i trwałego.

Annie Ernaux — kim jest noblistka?

Francuska pisarka Annie Ernaux urodziła się w 1940 roku. Wychowywała się niewielkiej miejscowości Yvetot w Normandii. Dzięki rodzicom nigdy nie zapomniała o swoich korzeniach, zawsze twardo stąpała po ziemi, w jej domu rzadko mówiło się o polityce. Może dlatego Annie Ernaux w swoim pisarstwie konsekwentnie przygląda się życiu naznaczonemu silnymi dysproporcjami: płci, języka i klasy społecznej.  Choć jej styl jest klasyczny i bardzo wyrazisty, Annie Ernaux mówi, że jest raczej „etnolożką samej siebie” niż autorką beletrystyki.

Annie Ernaux ukończyła wydział literatury współczesnej na uniwersytetach w Rouen oraz w Bordeaux. Po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka francuskiego. Prowadziła zajęcia w gimnazjach i liceach, a także w Narodowym Centrum Nauczania na Odległość. Annie Ernaux wydała ponad 20 książek. Otrzymała Nagrodę Renaudot – jedną z najbardziej prestiżowych nagród literackich we Francji (za „Miejsce”) oraz Nagrodę im. Marguerite Yourcenar (za całokształt twórczości). Posiada także tytuł doktora honoris causa uniwersytetu Cergy-Pontoise. Annie Ernaux trafiła również na shortlistę Nagrody Bookera.

Annie Ernaux debiutowała autobiograficzną powieścią „Les Armoires vides” w 1974 roku, ale to jej czwarta – także autobiograficzna – książka była prawdziwym przełomem. „La place” opowiada o życiu i śmierci jej ojca. Z kolei później w „Une femme” pisała o matce.

Na język polski przełożone zostały jej dwie powieści „La Place” („Miejsce”, wyd. 1989 r.) i „Les Années” („Lata”, wyd. 2022 r.).